50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ

Επαναστάτης κομμουνιστής διεθνιστής που εμπνέει

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται στις 9 Οκτώβρη από τότε που ο Τσε Γκεβάρα, όντας τραυματίας και κρατούμενος από την προηγούμενη μέρα, δολοφονείται στη Βολιβία μετά από εντολή της CIA. Υπήρξε ένας ξεχωριστός κομμουνιστής επαναστάτης, διεθνιστής, από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης στην Κούβα, που το παράδειγμά του εξακολουθεί να εμπνέει τους σύγχρονους αγώνες των εργατών, των λαϊκών ανθρώπων όλου του κόσμου που παλεύουν για την ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας, της κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Ο Τσε ήταν πρωτοπόρος και στην εθελοντική δουλειά. Εδώ ως υπουργός Βιομηχανίας το Φλεβάρη του 1961 στη συγκομιδή ζαχαροκάλαμου

Ο Τσε γεννήθηκε ως Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα (με πατέρα τον Ερνέστο Γκεβάρα Λιντς, με ιρλανδικές ρίζες, και μητέρα την Σέλια ντε λα Σέρνα, με ισπανικές) στο Ροζάριο της Αργεντινής, στις 14 Ιούνη 1928, και σπούδασε Ιατρική. Από τα μετεφηβικά του χρόνια έρχεται σε επαφή με τις επαναστατικές ιδέες, ταξιδεύει δύο φορές στη Λατινική Αμερική, γνωρίζει τα βάσανα των απλών ανθρώπων και το 1954 βρίσκεται στη Γουατεμάλα, όπου θα συμμετάσχει ενεργά στην υπεράσπιση της φιλολαϊκής κυβέρνησης του Γιάκομπο Αρμπενς, που χτυπιέται από την ξένη επέμβαση. Μετά το ματοκύλισμα στη Γουατεμάλα, περνάει στο Μεξικό, συναντιέται για πρώτη φορά με τον Φιντέλ Κάστρο, προσχωρεί στο επαναστατικό του τμήμα και στα 83 άτομα που θα αποτελέσουν την αποστολή του πλοιάριου «Γκράνμα» και συμμετέχει στον ένοπλο αγώνα που θα οδηγήσει στην ανατροπή του δικτάτορα Μπατίστα την 1η Γενάρη του 1959.

Πήρε την κουβανική υπηκοότητα και υπηρέτησε την Κουβανική Επανάσταση από διάφορες θέσεις. Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, υπουργός Βιομηχανίας και μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου Προγραμματισμού και στην εισβολή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στον Κόλπο των Χοίρων, τον Απρίλη του 1961, διοικητής των στρατευμάτων στο Πινάρ ντελ Ρίο. Στις 14 Μάρτη 1965 κάνει την τελευταία δημόσια εμφάνισή του. Στις 3 Οκτώβρη 1965 ο Φιντέλ Κάστρο, στην ιδρυτική συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας, θα διαβάσει το αποχαιρετιστήριο γράμμα του φεύγοντας για τη Βολιβία, για να φουντώσει το επαναστατικό κίνημα σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική. Σε αυτό σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Αφήνω εδώ το λαό που με δέχτηκε σαν γιο του και αυτό μου προξενεί πόνο στην ψυχή μου. Παίρνω μαζί μου στα νέα πεδία των μαχών την πίστη, που εσύ μου ενέπνευσες, το επαναστατικό πνεύμα του λαού μου, τη συναίσθηση ότι εκπληρώνω το πιο ιερό καθήκον μου: Να αγωνιστώ ενάντια στον ιμπεριαλισμό, όπου κι αν υπάρχει. Αυτό μου δυναμώνει την πεποίθηση και πολλαπλά μου γιατρεύει κάθε πόνο».

Ο Τσε, παράλληλα με τη φλόγα του επαναστάτη μαχητή που αφειδώλευτα έδινε την κάθε ικμάδα της ύπαρξής του στον αγώνα, ανέδειξε την τεράστια αξία της μελέτης, της γνώσης και της πρακτικής εφαρμογής της κορυφαίας θεωρίας απελευθέρωσης των εργατών, του μαρξισμού - λενινισμού. Και το έκανε με το προσωπικό του παράδειγμα, την αυτομόρφωσή του. Σε όποιον τομέα και αν χρεώθηκε, μελέτησε βαθιά, με οδηγό αυτό το εργαλείο.

Η συμβολή του στα ζητήματα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού

Από αυτή την σκοπιά, παρουσιάζουμε σήμερα ένα δείγμα από τα πολλά άρθρα και γραπτά που άφησε ο Τσε ως παρακαταθήκη. Ως ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας και υπουργός Βιομηχανίας (1961) είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επεξεργασία πολιτικών κατευθύνσεων που αφορούν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Κούβα τη δεκαετία του 1960. Η μαρξιστική - λενινιστική του κατάρτιση του επέτρεψε να προσεγγίσει - με εργαλείο την επαναστατική θεωρία - σημαντικά και κρίσιμα προβλήματα που αφορούν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και ιδιαίτερα τη σοσιαλιστική οικονομία.

Την ίδια περίοδο επισκέφτηκε ως επικεφαλής της κουβανέζικης αντιπροσωπείας μια σειρά σοσιαλιστικές χώρες, ανάμεσά τους την ΕΣΣΔ, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας, τη Γερμανική Λαϊκή Δημοκρατία, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, και μελέτησε ζητήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Σε αυτό το πλαίσιο, αντιμετώπισε με κριτικό πνεύμα μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που ακολουθούνταν τη δεκαετία του 1960 στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.

Το απόσπασμα από άρθρο που παρουσιάζουμε αναδημοσιεύεται από αφιέρωμα της εφημερίδας στις 13/1/2013 και αφορά τη λειτουργία των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων στο σοσιαλισμό. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Η βιομηχανία μας, Οικονομική Επιθεώρηση», τεύχος Νο. 5 του Φεβρουαρίου του 1964, και μεταφράστηκε από τα Ισπανικά από την επίσημη ιστοσελίδα του «Κέντρου Μελετών Τσε Γκουεβάρα» της Κούβας (http://cheguevara.cubasi.cu).

Για το νόμο της αξίας

«Κατανοούμε ότι για ένα χρονικό διάστημα οι κατηγορίες του καπιταλισμού διατηρούνται και ότι το διάστημα αυτό δεν μπορεί να καθοριστεί από πριν. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα όμως της μεταβατικής περιόδου είναι αυτά μιας κοινωνίας που σπάει τα παλιά δεσμά της, για να μπει γρήγορα στο καινούργιο στάδιο. Η τάση πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη μας, η εξάλειψη όσο το δυνατόν πιο σθεναρά των παλιών κατηγοριών, όπως η αγορά, το χρήμα και ως εκ τούτου ο μοχλός του υλικού κινήτρου ή - για να το πούμε καλύτερα - οι συνθήκες που προκαλούν την ύπαρξή του. Το αντίθετο θα σήμαινε ότι το καθήκον της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια καθυστερημένη κοινωνία είναι ένα είδος ιστορικού ατυχήματος και ότι οι ηγέτες, για να επανορθώσουν το σφάλμα, πρέπει να αφιερωθούν στην εμπέδωση όλων των κατηγοριών που ενυπάρχουν στην ενδιάμεση κοινωνία, αφήνοντας μονάχα σαν βάσεις της καινούργιας κοινωνίας την κατανομή των εσόδων ανάλογα με την εργασία και την τάση εξάλειψης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτό όμως από μόνο του δεν αρκεί, σαν παράγοντας της ανάπτυξης της γιγάντιας συνειδησιακής αλλαγής που είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το μεταβατικό στάδιο, αλλαγής που θα πρέπει να συντελείται με την πολύμορφη δράση όλων των καινούργιων σχέσεων, τη διαπαιδαγώγηση και τη σοσιαλιστική ηθική, όταν λάβουμε υπόψη μας την ατομικιστική νοοτροπία που το άμεσο υλικό κίνητρο δημιουργεί στη συνείδηση, φρενάροντας την ανάπτυξη του ανθρώπου σαν κοινωνικού όντος.

Για να συνοψίσουμε τις διαφωνίες μας:

Θεωρούμε το νόμο της αξίας σαν μερικά υπαρκτό, εξαιτίας των υπολειμμάτων της εμπορευματικής κοινωνίας που παραμένουν και που αντανακλώνται στον τύπο ανταλλαγής που πραγματοποιείται ανάμεσα στο κράτος - προμηθευτή και τον καταναλωτή. Πιστεύουμε ότι ειδικά σε μια κοινωνία με πολύ ανεπτυγμένο εξωτερικό εμπόριο, όπως η δική μας, ο νόμος της αξίας σε παγκόσμια κλίμακα πρέπει να αναγνωριστεί σαν ένα γεγονός που κυριαρχεί στις εμπορικές σχέσεις, ακόμα και στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο και αναγνωρίζουμε την ανάγκη να περάσει αυτό το εμπόριο σε μορφές πιο αναπτυγμένες στις χώρες της καινούργιας κοινωνίας, εμποδίζοντας να γίνουν βαθύτερες οι διαφορές ανάμεσα στις αναπτυγμένες χώρες και τις πιο καθυστερημένες με την εμπορική ανταλλαγή. Με άλλα λόγια, πρέπει να βρούμε εμπορικούς τύπους που να επιτρέπουν τη χρηματοδότηση βιομηχανικών επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες, ακόμα και αν έρθουμε σε αντίθεση με τα συστήματα τιμών που υπάρχουν στην παγκόσμια καπιταλιστική αγορά, πράγμα που θα επιτρέψει την όσο το δυνατό περισσότερο ισόμετρη πρόοδο ολόκληρου του σοσιαλιστικού στρατοπέδου με φυσικές συνέπειες τον περιορισμό των ανωμαλιών και την πρόσδοση μιας συνοχής στο πνεύμα του προλεταριακού διεθνισμού (η πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στην Κούβα και την ΕΣΣΔ είναι ένα δείγμα για το τι μπορεί να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση). Αρνιόμαστε τη δυνατότητα της συνειδητής χρησιμοποίησης του νόμου της αξίας, στηριζόμενοι στη μη ύπαρξη μιας ελεύθερης αγοράς που να εκφράζει αυτόματα την αντίθεση ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή, αρνιόμαστε την ύπαρξη κατηγορίας εμπορευμάτων στη σχέση ανάμεσα σε κρατικές επιχειρήσεις και θεωρούμε όλους τους οργανισμούς τμήμα της ενιαίας μεγάλης επιχείρησης που είναι το κράτος (παρόλο που στην πράξη δε συμβαίνει ακόμη αυτό στη χώρα μας). Ο νόμος της αξίας και το πλάνο είναι δύο όροι που συνδέονται από μιαν αντίθεση και τη λύση της. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι ο συγκεντρωτικός σχεδιασμός είναι ο τρόπος ύπαρξης της σοσιαλιστικής κοινωνίας, η κατηγορία που την ορίζει και το σημείο όπου η συνείδηση του ανθρώπου κατορθώνει επιτέλους να συνθέσει και να κατευθύνει την οικονομία προς το στόχο της, την πλήρη απελευθέρωση του ανθρώπινου όντος μέσα στα πλαίσια της κομμουνιστικής κοινωνίας».

ΠΗΓΗ