Σαν σήμερα, εξήντα έξη χρόνια πριν (23 Φλεβάρη 1943) ιδρύθηκε η ΕΝΙΑΙΑ ΠΑΝΕΛΛΑΛΑΔΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΩΝ (ΕΠΟΝ). Από το πρωί ΟΛΑ τα «πανελλαδικής εμβέλειας» κανάλια ασχολούνται (η ώρα που γράφω αυτό το κείμενο είναι 09.00) με την δραπέτευση του Παλαιοκώστα. Και έκανα πολλές φορές ζάπιγκ, μπας και ακούσω να αναφερθούν στην επέτειο της ίδρυσης της ΕΠΟΝ. Μάταια. Ίσως κανένα κανάλι αργότερα σε καμιά άλλη εκπομπή να κάνει καμιά αναφορά ολίγων δευτερολέπτων.
Η ΕΠΟΝ ιδρύθηκε ύστερα από πανελλαδική σύσκεψη του συνήλθε στην Αθήνα με πρωτοβουλία της ΚΕ του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Νέων (ΕΑΜΝ). Στη σύσκεψη πήραν μέρος αντιπροσωπείες από τις οργανώσεις «Αγροτική Νεολαία Ελλάδος», «Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία», «Ενιαία Μαθητική Νεολαία», «Ενωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης», «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος», «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία», «Λεύτερη Νέα», «Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος», «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος», «Φιλική Εταιρεία Νέων». Επίσης συμμετείχαν τα μέλη της ΚΕ του ΕΑΜΝ, αντιπροσωπείες του ΕΑΜΝ Μακεδονίας και Πελοποννήσου, καθώς και αντιπροσωπεία του εθνικού συμβουλίου των φίλων της Νέας Γενιάς. Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ οι προαναφερόμενες οργανώσεις αυτοδιαλύθηκαν και συγχωνεύτηκαν στις γραμμές της. Το αυτό ίσχυσε και για το ΕΑΜ Νέων, που ήταν τμήμα νεολαίας του ΕΑΜ και είχε ιδρυθεί στις 5 Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ και με τη συμμετοχή, αρχικά, των οργανώσεων «Φιλική Εταιρεία Νέων», «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία», «Δημοκρατική Ενωση Νέων» και «Ελευθερια».
Το κείμενο που ακολουθεί είναι από την εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΤΗΣ
59 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΝΤο δημιουργικό έργο της φωτίζει το δρόμο της νέας γενιάς
Είναι περηφάνια, αλλά και ευθύνη, όταν αναφερόμαστε στο έργο και τη συμβολή της ΕΠΟΝ στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και κύρια στην κατεύθυνση που έδωσε να φτιαχτεί ο νέος τύπος του ανθρώπου, να διαπαιδαγωγηθεί η νεολαία, έτσι ώστε να λέει «εμείς» κι όχι «εγώ».
Η προβολή του έργου της ΕΠΟΝ στις αληθινές του διαστάσεις, θα 'ναι μια απάντηση σ' αυτούς που θέλουν να παρουσιάσουν την Εθνική Αντίσταση και την ΕΠΟΝ σαν μια άχρωμη, αυθόρμητη νεολαιίστικη οργάνωση. Θέλουν ν' αποδυναμώσουν την κοινωνική, απελευθερωτική σημασία της, ν' απογυμνώσουν τα βαθύτερα νοήματα που είχε ο αγώνας της γενιάς αυτής, που γαλουχήθηκε, διαπαιδαγωγήθηκε από τις αρχές και τις κατευθύνσεις που μεταλαμπάδευσε στην ΕΠΟΝ η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ).
Πρόκειται για μια ιστορική αλήθεια, που όλοι οι καλής πίστης άνθρωποι την αναγνωρίζουν και την αποδέχονται: Εάν δεν υπήρχε ΚΚΕ δε θα υπήρχε ΕΑΜ κι αν δεν υπήρχε ΟΚΝΕ δε θα υπήρχε ΕΠΟΝ!
Τη «μαγιά», τα φύτρα της ΕΠΟΝ θα τα βρούμε στα ξερονήσια και στις φυλακές της δικτατορίας του Μεταξά, όπου ήταν κλεισμένα μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ. Αυτοί, μετά την απόδρασή τους, δημιούργησαν και πάλι τους οργανωτικούς πυρήνες στα εργοστάσια και στα πανεπιστήμια.
Σταθμό, με ιδιαίτερη σημασία για το νεολαιίστικο κίνημα, αποτελεί η 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΟΚΝΕ, που συνήλθε στις αρχές του Απρίλη του 1942. Εκεί πάρθηκαν σοβαρές αποφάσεις, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η δημιουργία ενιαίας οργάνωσης νέων. Η ΟΚΝΕ μέσα σ' ένα χρόνο απλώνεται για καλά σ' ολόκληρη την Ελλάδα, στα Πανεπιστήμια, σχολεία, στις συνοικίες και στα εργοστάσια. Συγκροτεί κι άλλες μαζικές νεολαιίστικες οργανώσεις, όπως τον θεσσαλικό Ιερό Λόχο, την Ενιαία Οργάνωση Αγωνιστών Ρούμελης, τη Λεύτερη Νέα, την Εργατοϋπαλληλική Νεολαία, την Ενιαία Μαθητική Νεολαία.
Η ίδρυση
ΕΠΟΝίτισσες σε παρέλαση στην απελευθερωμένη Αθήνα
Μπροστά στην ανάπτυξη των αγώνων και στην ανάγκη της ενότητας της νεολαίας, η ΟΚΝΕ μετά το ΕΑΜ Νέων, προχωρεί στην ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φλεβάρη 1943 με συμμετοχή 10 εκπροσώπων αντίστοιχων νεολαιίστικων οργανώσεων, οι βασικοί σκοποί της οποίας, όπως διατυπώθηκαν στο καταστατικό της, ήταν:
• Η Εθνική Απελευθέρωση, η ακεραιότητα και η ανεξαρτησία της Ελλάδας.
• Ο αγώνας για την υπεράσπιση της ζωής της νεολαίας και των δικαιωμάτων της.
• Η συντριβή του φασισμού.
• Η συμμετοχή της νεολαίας στην πολιτική ζωή.
• Η Ειρήνη.
Η ΕΠΟΝ, με την ίδρυσή της, έβαλε σαν πρωταρχικό στόχο να σωθούν οι νέοι απ' την πείνα. Εδωσε κατεύθυνση να 'χει ο αγώνας στόχο τη χορήγηση:
• 100 δράμια ψωμί τη μέρα.
• 8 δράμια λάδι.
• Προστασία των μικρών παιδιών.
• Οργάνωση ψυχαγωγίας κι αλληλεγγύης ανάμεσα στους νέους.
Υπολογίζεται ότι, μόνον στις πόλεις, εξασφαλίστηκαν 220 οργανωμένα συσσίτια για 65.000 παιδιά.
Αυτούς που δεν άγγιξε η πείνα ήταν μόνο τα μέλη γνωστών οικογενειών μεγαλεμπόρων και βιομηχάνων, παραγόντων της οικονομικής και πολιτικής ζωής, που διαφεντεύουν από διαφορετικές θέσεις και σήμερα τον τόπο. Είναι αυτοί, που μαζί με τους μαυραγορίτες οικονομικούς παρασιτικούς παράγοντες, θησαύρισαν σε βάρος του λαού, στηριζόμενοι στους λούμπεν και εκφυλισμένους, που είχαν επανδρώσει τα Τάγματα Ασφαλείας και την Ειδική Ασφάλεια. Είναι αυτοί που εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται δήθεν σαν αντιστασιακοί, ενώ οι πραγματικοί αγωνιστές φεύγουν από τη ζωή αδικαίωτοι, περιμένοντας δεκαετίες τώρα την ηθική και υλική αποκατάσταση.
ΑνταρτοΕΠΟΝίτες
Με το όπλο στο χέρι, 35.000 μέλη και στελέχη της ΕΠΟΝ, πολέμησαν από τις γραμμές του ηρωικού ΕΛΑΣ. 8.000 επίλεκτοι ΕΠΟΝίτες πολεμούσαν τους κατακτητές μέσα απ' τις γραμμές 200 υποδειγματικών στρατιωτικών σχηματισμών. Οι ανταρτοΕΠΟΝίτες πήραν μέρος σε 430 μάχες και συγκρούσεις. Σ' αυτές 1.300 αγόρια και κορίτσια της ΕΠΟΝ έχασαν τη ζωή τους για την απελευθέρωση.
Συμμετοχή στα κοινά
Το δικαίωμα να ψηφίζουν οι νέοι από τα 18 τους χρόνια, το πήραν οι νεολαίοι με το σπαθί τους. Ωρίμασαν πριν την ώρα τους στο μυαλό και στην ψυχή τα χρόνια εκείνα. Η ΕΠΟΝ βοήθησε τη νεολαία με τη σωστή διαπαιδαγώγηση. Ο,τι δεν είχε δώσει το αναχρονιστικό εκπαιδευτικό σύστημα, ό,τι δε δίδαξαν στα παιδιά τους - χωρίς να φταίνε πάντα γι' αυτό - οι ίδιοι οι γονείς, το δίδαξε η ΕΠΟΝ. Να αγαπάνε την Ειρήνη, τους συνανθρώπους τους, την πρόοδο, ν' αγαπάνε την Πατρίδα, να διεκδικούνε τα δικαιώματά τους.
Οι σχέσεις ανάμεσα στ' αγόρια και τα κορίτσια καλλιεργούνταν πάνω στην αλληλοεκτίμηση και τον αλληλοσεβασμό. Τα κορίτσια στα χωριά, άρχισαν για πρώτη φορά να περνάνε ελεύθερα απ' την πλατεία μπροστά απ' τα καφενεία των ανδρών. Οσο κι αν ακούγεται αυτό παράξενα σήμερα, ήταν τότε μια κατάκτηση.
Πολιτισμός
Στο σημείο αυτό θα πρέπει ν' αναφερθεί κι ένας άλλος βασικός στόχος της ΕΠΟΝ. Η πολιτιστική ανάπτυξη.
Το θέατρο, τόσο στο βουνό με τους ερασιτεχνικούς θιάσους των ΕΠΟΝιτών, όσο και στις πόλεις και μετά την αποχώρηση των κατακτητών, έπαιξε σπουδαίο ρόλο, όχι μόνο στη σωστή ψυχαγωγία των νέων, αλλά και στην πνευματική τους ανάπτυξη. Παίχτηκαν έργα γραμμένα από τον Βασ. Ρώτα, τον Γερ. Σταύρου, τον Γιώργο Κοτζιούλα, που επενδύθηκαν μουσικά και με τη συμμετοχή του μουσικοσυνθέτη Αλέκου Ξένου.
Στον πολιτιστικό τομέα, η ΕΠΟΝ έχει να παρουσιάσει πλούσιο και δημιουργικό έργο, γι' αυτό ακριβώς στις γραμμές της βρέθηκαν άνθρωποι του πνεύματος, που αργότερα τίμησαν τα ελληνικά γράμματα και τις τέχνες.
Τότε, για πρώτη φορά τα παιδιά της ελληνικής επαρχίας, είδαν κουκλοθέατρο. Το ίδιο και τα παιδιά των συνοικιών της Αθήνας και του Πειραιά. Υπήρχαν πέντε τουλάχιστον συγκροτήματα κουκλοθεάτρου, που ιδρύθηκαν και λειτούργησαν με την καθοδήγηση της ΕΠΟΝ. Τα σκετς που παίζονταν ήταν γραμμένα από τον Γερ. Σταύρου ειδικά για τ' αετόπουλα και το σενάριο ήταν βασισμένο πάνω στον αγώνα του ΕΛΑΣ.
Σήμερα, τα παιδιά τα διαπαιδαγωγεί το «σύστημα», προσφέροντάς τους βία με πολλούς τρόπους. Συγκεκριμένα, το 97% των αστυνομικών έργων, το 74% των έργων δράσης και το 86% των κινουμένων σχεδίων περιέχουν βία. Το μέσο παιδί των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπολογίζεται ότι παρακολουθεί τουλάχιστον 15.000 φόνους στην τηλεόραση κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων. Δεν είναι τυχαίο, ότι μετά τον πόλεμο του Κόλπου, της Γιουγκοσλαβίας και του Αφγανιστάν, η πώληση πολεμικών παιχνιδιών αυξήθηκε πάνω από 100%.
Διαπαιδαγώγηση
Η ΕΠΟΝ με οργανωμένα 630.000 μέλη, είχε πετύχει σε μεγάλο βαθμό να διαπαιδαγωγήσει σωστά εκατοντάδες χιλιάδες νεολαίους. Εδωσε τη σωστή διέξοδο στις ανάγκες που είχανε τότε οι νέοι. Να τραγουδάνε, να χορεύουν και να ερωτεύονται, αλλά και να υπερασπίζονται και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Και τότε υπήρχε για τα νιάτα ο κίνδυνος της υποταγής στο «σύστημα», των εύκολων ατομικών λύσεων, της στείρας κριτικής και του βολέματος.
Εκείνο που δεν έχει αλλάξει καθόλου είναι οι νουθεσίες των εκπροσώπων των εκάστοτε κρατούντων του «συστήματος», με όποιο πρόσωπο κι αν αυτοί εμφανίζονται, ότι «τα κοινωνικά προβλήματα δε θα τα λύσουν τα παιδιά». Δεν έπαψε να καλλιεργείται συστηματικά η εξώθηση της νεολαίας στον εφησυχασμό, στην αδιαφορία, στην αποπολιτικοποίηση, στο συμβιβασμό με το «σύστημα».
Δημιουργούν στη νεολαία αυτή την ψυχολογία για να της αφαιρέσουν τη θέληση να έρθει σε ρήξη με την εξουσία. Με αυτή την εξουσία που επιβάλλει τον ξενόφερτο τρόπο ζωής, τη ναρκω-κουλτούρα, την πορνοκουλτούρα, την ανεργία, την υποβάθμιση των σπουδών, την πολιτική της λιτότητας, τις ιδιωτικοποιήσεις, τους κουλοχέρηδες, αλλά και τον «νόμιμο» κρατικό και ιδιωτικό τζόγο.
Στη μάχη κατά των ναρκωτικών
Ο κίνδυνος των ναρκωτικών αποκρούστηκε από την ΕΠΟΝ με ειδική καμπάνια, μέσα απ' τις σελίδες του περιοδικού της, της «Νέας Γενιάς», ενώ παράλληλα έφτιαχνε πολιτιστικές λέσχες με βιβλιοθήκες σ' όλες τις πόλεις και τα χωριά, για να δώσει διέξοδο στις αναζητήσεις της νεολαίας.
Στην Ελεύθερη Ελλάδα λειτούργησαν τα 80% περίπου των Δημοτικών Σχολείων που στελεχώθηκαν από παλιούς δασκάλους, αλλά και από 200 ΕΠΟΝίτες, που αποφοίτησαν απ' τα παιδαγωγικά φροντιστήρια που είχαν ιδρυθεί στην Τύρνα και στο Καρπενήσι, όπου δίδαξαν διαπρεπείς εκπαιδευτικοί. Παράλληλα, γράφτηκαν σχολικά βιβλία με σύγχρονο προοδευτικό πνεύμα. Δύο αναγνωστικά για το Δημοτικό, το ένα με τίτλο «Τ' αετόπουλα» για τη Γ` και Δ` τάξη και τ' άλλο με τίτλο «Ελεύθερη Ελλάδα» για την Ε` και ΣΤ` τάξη. Τα βιβλία αυτά τυπώθηκαν σε 100.000 αντίτυπα και μοιράστηκαν - για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους - δωρεάν σ' όλους τους μαθητές της Ελεύθερης Ελλάδας.
Σήμερα το περιεχόμενο και των σχολικών βιβλίων έχει προσαρμοστεί στο πνεύμα της «νέας τάξης πραγμάτων» και στα συμφέροντα του μεγαλοεκδότη, που έχει αντικαταστήσει τον Οργανισμό Εκδοσης Διδακτικών Βιβλίων, δηλαδή το ίδιο το υπουργείο Παιδείας. Η «ελεύθερη αγορά της οικονομίας», δε θ' αφήσει τίποτα όρθιο. Ολα θυσία στο βωμό του κέρδους!!
Εκδοτικός οργασμός
Υπολογίζεται ότι, αμέσως μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ, η αύξηση των «παράνομων» εντύπων είναι αλματώδης. Μέσα σ' ένα χρόνο ο ΕΠΟΝίτικος Τύπος καλύπτει το 83,5% του συνόλου των αντιστασιακών εντύπων, που κυκλοφορούν σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Μόνο στη Θεσσαλία, το 1943, η ΕΠΟΝ εκδίδει 166 παράνομα περιοδικά, χρησιμοποιώντας στοιχεία κάσας, χειροκίνητα πιεστήρια, «Βικτώριες», πολυγράφους, γραφομηχανές, ακόμη και μολύβια.
Ο εκδοτικός αυτός οργασμός στην περίοδο της Κατοχής στηρίχτηκε βασικά στην αυτοθυσία των νεολαίων που έστησαν τους πολυγράφους στις κρυψώνες. Αποτελούσαν οι ίδιοι τους συντάκτες, τους μεταφορείς με τις σχολικές τους τσάντες και τους διανομείς, αντιμετωπίζοντας κάθε στιγμή το θάνατο.
Ενας ακόμη παράγοντας της επιτυχίας, είναι ότι τα ΕΠΟΝίτικα έντυπα άγγιξαν τα προβλήματα που καίγανε τη νεολαία. Δεν υπήρχε σχεδόν ΕΠΟΝίτικη οργάνωση που να μην έχει το δικό της έντυπο. Οι μαθητές, οι σπουδαστές, οι νέοι εργάτες στα εργοστάσια, έβγαζαν το δικό τους περιοδικό.
Η «Νέα Γενιά»
Το Μάρτη του 1943 κυκλοφόρησε η «Νέα Γενιά», δημοσιογραφικό όργανο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Τον Απρίλη του 1946 η κυκλοφορία της φτάνει τις 45.000 φύλλα, γεγονός πρωτάκουστο για τον περιοδικό Τύπο της εποχής.
Με κυβερνητική διαταγή απαγορεύεται η κυκλοφορία της στις πόλεις, στα χωριά, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια. Η διακίνησή της γίνεται μόνο στο κέντρο των Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου Κρήτης.
Με εντολή της κυβέρνησης μειώνεται η απαιτούμενη ποσότητα του χαρτιού, αρχίζουν εκβιασμοί και διώξεις στο συντακτικό προσωπικό και τελικά το δοσίλογο κράτος, στο πλαίσιο των διώξεων του δημοικρτικού Τύπου, - έχουν μεσολαβήσει οι επιδρομές και οι λεηλασίες σε 572 τυπογραφεία της χώρας, όπου τυπώνονταν προοδευτικά και αριστερά έντυπα - κλείνει οριστικά και τη «Νέα Γενιά» τον Οκτώβριο του 1947.
Η μάχη της ανοικοδόμησης
Με την αποχώρηση των κατακτητών, τα μέλη και τα στελέχη της ΕΠΟΝ αρχίζουν με ενθουσιασμό τη «μάχη» της ανοικοδόμησης της πατρίδας και παράλληλα αναπτύσσουν δραστηριότητα στον πολιτιστικό τομέα. Ομως, αυτή η οργανωμένη πάλη ανησυχεί το κράτος των «απόντων», που βάζει σε εφαρμογή τα σχέδια εξόντωσης της ΕΠΟΝ.
Ετσι, το 1946, πάνω από 1.500 ΕΠΟΝίτες δολοφονούνται, χιλιάδες σέρνονται στα Στρατοδικεία, στις φυλακές και τις εξορίες. Οι σκοταδιστές δικάζουν την ΕΠΟΝ με την κατηγορία ότι...«προσπαθούσε να υποκλέψει το μυστικό της ατομικής βόμβας!». Η πρόταση της παραπομπής ήταν του νομάρχη Αττικής Σχοινά και στην κυβέρνηση συμμετείχαν - έτσι για την ιστορία - οι Γ. Παπανδρέου, Σ. Βενιζέλος, Π. Κανελλόπουλος, Στ. Στεφανόπουλος κ. ά. Ετσι, η ΕΠΟΝ πέρασε στην παρανομία... χωρίς να διαλυθεί. Από άλλα μετερίζια μέσα κι έξω απ' τη χώρα συνέχισε τον αγώνα της για μια καλύτερη κοινωνία.
Κείμενα - επιμέλεια:
Δημήτρη ΣΕΡΒΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου