Η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων στο «Μαδέμ Λάκο»

Εληξε νικηφόρα μετά από 82 μέρες και αποτελεί σημαντική στιγμή της ταξικής πάλης, στις αρχές του 1975

Από νεότερη διαμαρτυρία των εργαζομένων στο «Μαδέμ Λάκο», το 1993 στην Αθήνα

Στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης η εργατική τάξη δίνει μεγάλους, μαζικούς και πολλές φορές πολυήμερους, ακόμα και πολύμηνους, απεργιακούς αγώνες. Βασικά αιτήματα αποτελούν η αύξηση των μισθών, συνδικαλιστικές ελευθερίες, αποτροπή απολύσεων, καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Σήμερα θα αναφερθούμε σε μία από τις πρώτες μεγάλες απεργίες που έγιναν στην αρχή της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Είναι η απεργία στα μεταλλεία της Χαλκιδικής, που τότε ήταν ιδιοκτησίας Μποδοσάκη. Η απεργία του «Μαδέμ Λάκο»,όπως επικράτησε να λέγεται, κράτησε πάνω από 80 μέρες. Μαζί της εξελίχθηκαν και δύο ακόμα μεγάλες σε διάρκεια απεργίες σε εργοστάσια υποδηματοποιίας στην Αθήνα.

Η απεργία του «Μαδέμ Λάκο» ξέσπασε στις 16 Γενάρη 1975 με ομόφωνη απόφαση που είχε παρθεί στη Γενική Συνέλευση των εργαζομένων στις 20 Δεκέμβρη 1974. Η συμμετοχή των 500 μεταλλωρύχων ήταν καθολική. Τη βδομάδα πριν από την έναρξη του απεργιακού αγώνα, είχαν προηγηθεί μία 24ωρη και μία 48ωρη προειδοποιητική απεργία.

Την τρίτη μέρα της απεργίας δύο φορτηγά πλοία που περίμεναν στο λιμάνι του Στρατωνίου να φορτώσουν μετάλλευμα, αναγκάστηκαν να φύγουν άδεια ενώ την έκτη μέρα έγιναν οι πρώτες συζητήσεις στην επιχείρηση για την κήρυξη λοκ-άουτ.

Στις 23 Γενάρη η ΕΣΑΚ Θεσσαλονίκης καλεί τους εργαζόμενους να συμπαρασταθούν στους αγωνιζόμενους μεταλλωρύχους. Ενώ η απεργία βρισκόταν στην 8η μέρα, η κυβέρνηση συγκρότησε επιτροπή για να εξετάσει τις συνθήκες δουλειάς στα μεταλλεία της Χαλκιδικής.

Αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη

Πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη» για τη μεγάλη απεργία

Στις 24 Γενάρη σταμάτησε η λειτουργία του εργοστασίου επεξεργασίας μεταλλεύματος λόγω έλλειψης πρώτης ύλης. Στο πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» καταγράφεται το σχετικό ρεπορτάζ: «Τα τεράστια φορτηγά της εταιρίας που κουβαλούσαν το μετάλλευμα από τις γαλαρίες στο εργοστάσιο, βρίσκονται παρκαρισμένα στον αυλόγυρο του εργοστασίου, ενώ η εταιρία έδωσε στους μισούς περίπου από τους εργαζόμενους στο εργοστάσιο, εργάτες και υπαλλήλους, αναγκαστική άδεια για ένα μήνα. Στο εργοστάσιο βρίσκονται τώρα λίγοι μόνο τεχνίτες που απασχολούνται με τη συντήρηση των μηχανών».

Να σημειωθεί ότι οι εργατοτεχνίτες έφθαναν περίπου τους 400. Ο Μποδοσάκης τους πίεσε για να δεχθούν να τους μεταφέρει σε άλλα εργοστάσιά του στην Ελλάδα, στη Λάρυμνα και στην Ερμιόνη. Μόνο 14 δέχθηκαν να φύγουν, κι αυτοί όμως γύρισαν ύστερα από λίγες μέρες.

Οι βουλευτές του ΚΚΕ Μ. Γιάννου, Δ. Γόντικας και Κ. Κάππος έστειλαν στις 25 Γενάρη τηλεγράφημα συμπαράστασης στο δίκαιο αγώνα των μεταλλωρύχων. Οι κλαδικές επιτροπές της ΕΣΑΚ Θεσσαλονίκης των οικοδόμων, μηχανουργών, νοσοκόμων, μηχανοξυλουργών, λογιστών και σερβιτόρων έστειλαν επίσης μήνυμα αλληλεγγύης.

Στις 5 Φλεβάρη η Επιτροπή των υπουργείων Βιομηχανίας και Απασχόλησης, στην οποία συμμετείχε και γιατρός που η ειδικότητά του ήταν άσχετη με την πνευμονοκονίαση, έφτασε στη Χαλκιδική, αλλά οι απεργοί του «Μαδέμ Λάκο» της απαγορεύουν να μπει στις στοές γιατί δε λειτουργούσαν και δεν μπορούσε να εξετάσει τι πραγματικά συμβαίνει.

Στις 21 Φλεβάρη έφτασε στο Στρατώνι ο ανιψιός του Μποδοσάκη, Αλέκος, μαζί με ένα επιτελείο διευθυντών και συμβούλων της επιχείρησης. Αρχισαν συζητήσεις στα γραφεία της επιχείρησης. Παρά τις αρχικές υποσχέσεις και την ελαστικότητα των απεργών η εργοδοσία έδωσε τελικά ψίχουλα και οι απεργοί έφυγαν αγανακτισμένοι.

Ο Μποδοσάκης κηρύσσει «λοκ-άουτ»

Την 1η Μάρτη και ενώ η απεργία έφτανε στη 43η μέρα, ο Μποδοσάκης κήρυξε λοκ-άουτ για να κάμψει την αγωνιστικότητα των απεργών. Στην ανακοίνωση της εργοδοσίας αναφερόταν σχετικά: «Η εταιρεία (...) από την 1η Μαρτίου 1975 διακόπτει τις εργασίες της εις ολόκληρον το συγκρότημα των μεταλλείων Κασσάνδρας». Περίπου 1.200 οικογένειες πετιούνται στο δρόμο. Ενας παράπλευρος στόχος του λοκ-άουτ ήταν να στρέψει τους εργατοτεχνίτες του εργοστασίου επεξεργασίας μεταλλεύματος - είχε κλείσει - ενάντια στους απεργούς μεταλλωρύχους, κάτι που δεν πέτυχε.

Ενα άλλο μέσο που χρησιμοποίησε η εργοδοσία για να κάμψει τους απεργούς ήταν να πιέζει τους μαγαζάτορες της περιοχής να μη τους δίνουν βερεσέ. Πίεση που όπως φαίνεται δεν είχε αποτελέσματα. Μόνο λίγες μέρες πριν από τη λήξη της απεργίας γράφεται στον «Ριζοσπάστη» ότι οι μπακάληδες σταμάτησαν να δίνουν βερεσέ.

Στις 14 Μάρτη οι απεργοί είχαν συμπληρώσει 57 μέρες απεργίας. Παρά την άσχημη οικονομική κατάστασή τους, δήλωναν αποφασισμένοι να συνεχίσουν. Στο ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» αναφέρεται: «Οι είσοδοι στις γαλαρίες της μαύρης κοιλάδας του Μαδέμ Λάκο χορτάριασαν καθώς έμειναν απάτητες 2 μήνες (...) Η οικονομική κατάσταση των απεργών είναι πολύ άσχημη μια και έχουν εξαντληθεί όλες τους οι οικονομίες. Οι κάτοικοι του χωριού συμπαραστέκονται με κάθε τρόπο ηθικά και υλικά στους απεργούς ενώ οι καταστηματάρχες δίνουν απεριόριστη πίστωση».

Η εργοδοσία υποχωρεί

Στις 20 Μάρτη, η βουλευτής του ΚΚΕ Μ. Γιάννου έκανε διάβημα στο υπουργείο Εργασίας και ταυτόχρονα το ΚΚΕ καταθέτει Επερώτηση στη Βουλή.

Στις αρχές Απρίλη, οι μεταλλωρύχοι, που κατηγορούν τον πρόεδρο του Σωματείου για τη συμβιβαστική τακτική που ακολουθεί, τον απομονώνουν και συγκροτούν απεργιακή επιτροπή. Την 82η μέρα της απεργίας η εργοδοσία κάνει πίσω. Δέχεται να αυξήσει το μεροκάματο κατά 102 δραχμές και το επίδομα εξόρυξης να το πάει στις 1.800 δρχ. Παράλληλα το υπουργείο Εργασίας δεσμεύθηκε να ληφθούν μέτρα για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Η απεργία έληξε τυπικά στις 12 Απρίλη.

Θερίζουν τα ατυχήματα και η πνευμονοκονίαση

Τα αιτήματα των απεργών ήταν αύξηση του μεροκάματου στις 400 δρχ. Αύξηση του επιδόματος εξόρυξης στις 2.000 δρχ. κατά μέτρο εξόρυξης, τοποθέτηση γιατρού στις γαλαρίες.

Τότε το βασικό μεροκάματο των μεταλλωρύχων ήταν 182 δρχ. Πέρα από αυτό έπαιρναν εργολαβίες και πριμ (το τελευταίο όχι όλοι) που ανέβαζαν κάπως τα εισοδήματα. Γιατρός στις γαλαρίες δεν υπήρχε, αν και τα ατυχήματα ήταν συχνά. Στο Στρατώνι βρισκόταν ένας γιατρός του ΙΚΑ και στη Μεγάλη Παναγιά ένας αγροτικός. Και οι δύο είχαν να καλύψουν και άλλα χωριά, διαθέτοντας ελάχιστα μέσα.

Σε περίπτωση ατυχήματος, οι μεταλλωρύχοι ήταν αναγκασμένοι να μεταφέρουν τους τραυματισμένους στη Θεσσαλονίκη που απείχε τουλάχιστον δύο ώρες με ταξί. Ενα από τα προβλήματα σχετικά με την ασφάλεια των εργαζομένων, ήταν και η έλλειψη προστατευτικών μέτρων από τις εκρήξεις των φουρνέλων.

Η ασθένεια που τσακίζει τους μεταλλωρύχους είναι η πνευμονοκονίαση, που τους αναγκάζει να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα με συντάξεις λειψές. Οσους είχαν πληγεί από την πνευμονοκονίαση τους αποκαλούσαν «χαλικωμένους».

Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε στα μεταλλεία, είναι τα 151 επαγγελματικά ατυχήματα που καταγράφτηκαν το 1974 στο ιατρείο του χωριού Μεγάλης Παναγιάς - βασικός τροφοδότης εργαζομένων στα μεταλλεία - και τα οποία αφορούν κυρίως τα μεταλλεία

 ΠΗΓΗ   ΕΔΩ  και  ΕΔΩ